Europejskie Nagrody Filmowe są najważniejszymi wyróżnieniami na starym kontynencie, odpowiednikami amerykańskiego Oscara, przyznawanymi przez członków Europejskiej Akademii Filmowej. Co drugi rok (w lata nieparzyste) nagrody są wręczane w Berlinie, gdzie Akademia ma swoją siedzibę. W latach parzystych ceremonie wręczenia nagród odbywają się w innych miastach europejskich - w tym roku we Wrocławiu, Europejskiej Stolicy Kultury. Nagrody zostały przyznane po raz pierwszy w 1988 roku, a statuetkę dla najlepszego filmu roku otrzymał wtedy Krzysztof Kieślowski za Krótki film o zabijaniu. W kolejnych latach wśród laureatów znaleźli się m.in. Roman Polański, Lars von Trier, Pedro Almodóvar, czy Michael Haneke. Przegląd w Kinie Nowe Horyzonty obejmuje 28 filmów nagrodzonych główną Europejską Nagrodą Filmową oraz wybór tytułów nominowanych w 2016 roku.

* * *

Pierwszym laureatem był Krzysztof Kieślowski. W 1988 roku jego Krótki film o zabijaniu - jedna z części Dekalogu odnosząca się do piątego przykazania "nie zabijaj" - został nagrodzony Europejską Nagrodą Filmową. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku twórcy filmowi na Starym /kontynencie stworzyli Akademię Filmową przyznającą wyróżnienia, które miały towarzyszyć kinematografii europejskiej po przełomie.

Krótki film o zabijaniu - historia dylematu moralnego związanego z karą śmierci, w szczególności w przypadku morderstw - to wciąż obraz społeczeństwa kontrolowanego i prześladowanego przez reżim. Jednocześnie kinowa wersja piątej części Dekalogu stanowi zapowiedź szeregu politycznych i rozliczeniowych filmów lat dziewięćdziesiątych, które dotyczyły nie tylko państw tzw. bloku wschodniego, ale przede wszystkim szeroko pojętej idei ruchów społecznych. Ten trend portretowania ogółu społeczeństwa, które jest osobnym bohaterem, po dwóch kolejnych dekadach ustąpił miejsca tendencji do ukazywania małych społeczności lokalnych i opowieści o outsiderach. I bynajmniej nie chodzi o wykluczonych, ale o tych, którzy często świadomie wybierają izolację. Nie chcą być częścią wspólnoty.

Pierwszą dekadę nagród (końcówka lat osiemdziesiątych i lata dziewięćdziesiąte) można odbierać przez pryzmat kina buntu i walki o przetrwanie za wszelką cenę. W tym czasie Gianni Amelio mierzył się z wizją Albanii tuż po przełomie i upadku komunistycznego reżimu w Lamerica (1994) i jednocześnie obrazował sycylijskich emigrantów w Złodziejach dzieci (1992). Ken Loach atakował politykę wewnętrzną Margaret Thatcher w Riff-Raff (1990) i odkrywał wojnę domową w Hiszpanii w Ziemi i wolności (1995). Pod koniec lat dziewięćdziesiątych powstała pierwsza komedia poruszająca temat traumy Holocaustu Życie jest piękne Benigniego (1997), a sam przełom lat dwutysięcznych należał do ekscentrycznego Larsa von Triera (Przełamując fale, 1996 i Tańcząc w ciemnościach, 2000).

Druga dekada Europejskich Nagród Filmowych - do roku 2010 - to odbicie czasów kształtowania się społeczeństw multikulturowych, różnorodnych i otwartych. Wtedy nagradzano Pedra Almodóvara, Jeana-Pierre'a Jeuneta czy Fatiha Akina. Wtedy triumfował też Michael Haneke (Ukryte, 2005 i Biała wstążka, 2009) i jeden z najważniejszych twórców rumuńskiej Nowej Fali - Cristian Mungiu (4 miesiące, 3 tygodnie, 2 dni, 2007).

Ostatnie sześć lat - trzecia dekada - kinematografie europejskie to okres powrotu do przeszłości, leczenia z traumy i próby oceny systemu europejskiego. Autor widmo Polańskiego (2010) i Melancholia von Triera (2011) to filmy o zbliżającym się końcu pewnej epoki. Ida Pawlikowskiego (2013) mierzy się z traumą przeszłości historycznej, przepracowując jednocześnie czas powojenny. Miłość Hanekego (2012) jest obrazem bolesnego procesu odchodzenia. Gdyby nie Wielkie piękno Paola Sorrentino (2013) można by ten okres w historii nagród uznać za sześć lat zawodów i depresji. Choć warto zwrócić uwagę, że to właśnie Sorrentino najdobitniej zwraca uwagę na to, jak niedoskonałe są dzisiejsze wspólnoty i jak powierzchownym sloganem stało się hasło wspólnego dobra.

więcej: 

Joanna Ostrowska: Dobro wspólne

cena biletu: 10 zł

W programie przeglądu:

 

6 września, wtorek, godz. 19.30

Krótki film o zabijaniu
reż. Krzysztof Kieślowski, Polska 1987, 84'

 

8 września, czwartek, godz. 19.30

Pejzaż we mgle
reż. Theo Angelopoulos, Grecja 1988, 127'

 

11 września, niedziela, godz. 19.30

Otwarte drzwi 
reż. Gianni Amelio, Włochy 1990, 108'

 

13 września, wtorek, godz. 19.30

Riff-Raff
reż. Ken Loach, Wielka Brytania 1990, 95'

 

15 września, czwartek, godz. 19.30

Złodziej dzieci 
reż. Gianni Amelio, Włochy 1992, 114'

 

18 września, niedziela, godz. 19.30

Urga
reż Nikita Michałkow, Francja, ZSRR 1991, 118'

 

20 września, wtorek, godz. 19.30

Lamerica
reż Gianni Amelio, Włochy 1994, 125'

 

25 września, niedziela, godz. 19.30

Ziemia i wolność
reż Ken Loach, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy 1995, 110'

 

27 września, wtorek, godz. 19.30

Przełamując fale
reż. Lars von Trier, Dania 1996, 159'

 

2 października, niedziela, godz. 19.30 

Goło i wesoło
reż. Peter Cattaneo, Wielka Brytania 1997, 91'

 

4 października, wtorek, godz. 19.30

Życie jest piękne*
reż. Roberto Benigni, Włochy 1997, 116'

 

9 października, niedziela, godz. 19.30

Wszystko o mojej matce
reż. Pedro Almodóvar, Hiszpania, Francja 1999, 101'

 

11 października, wtorek, godz. 19.30

Tańcząc w ciemnościach
reż. Lars von Trier, Dania 2000, 139'

 

23 października, niedziela, godz. 19.30

Amelia
reż. Jean-Pierre-Jeunet, Francja 2001, 129'

 

6 listopada, niedziela, godz. 19.30

Porozmawiaj z nią
reż. Pedro Almodóvar, Hiszpania 2002, 112'

 

18 listopada, piątek, godz. 19.30

Good Bye, Lenin!*
reż. Wolfgang Becker, Niemcy 2003, 121'

 

20 listopada, niedziela, godz. 19.30

Głową w mur*
reż. Fatih Akin, Niemcy 2004, 121'

 

23 listopada, środa, godz. 19.30

Ukryte*
reż. Michael Haneke, Francja, Austria, Niemcy 2005, 117'

 

27 listopada, niedziela, godz. 19.30

Życie na podsłuchu
reż. Florian Henckel von Donnersmarck, Niemcy 2006, 137'

 

30 listopada, środa, godz. 19.30

4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni*
reż. Cristian Mungiu, Rumunia 2007, 113'

 

4 grudnia, niedziela, godz. 19.30

Gomorra
reż. Matteo Garrone, Włochy 2008, 135'

 

5 grudnia, poniedziałek, godz. 19.30

Biała wstążka
reż. Michael Haneke, Niemcy, Austria, Francja, Włochy 2009, 144'

 

14 grudnia, środa, godz. 19.30

Autor widmo
reż. Roman Polański, Francja, Niemcy, Wielka Brytania 2010, 128'

 

17 grudnia, sobota, godz. 19.30

Melancholia
reż. Lars von Trier, Dania, Szwecja, Francja, Niemcy 2011, 130'

 

27 grudnia, wtorek, godz. 19.30

Miłość
reż. Michael Haneke, Francja, Niemcy, Austria 2012, 126'

 

28 grudnia, środa, godz. 19.30

Wielkie piękno*
reż. Paolo Sorrentino, Włochy, Francja 2013, 144'

 

29 grudnia, czwartek, godz. 19.30

Ida
reż. Paweł Pawlikowski, Polska, Dania 2013, 80'

 

30 grudnia, piątek, godz. 19.30

Młodość
reż. Paolo Sorrentino, Włochy, Francja 2015, 118'

* English subtitles