Po seansie odbędzie się spotkanie z córką kompozytora Małgorzatą Markowską. Spotkanie poprowadzi kulturoznawca i muzykolog Sławomir Wieczorek.

• Spacerek staromiejski, reż. Andrzej Munk - Polska, 1958 - 18'

gatunek: muzyczny, dokumentalny

Rzecz zaskakująca w filmografii Munka – subtelna, pogodna, urzekająca impresja filmowa pozbawiona słów, w której pierwsze skrzypce gra muzyka codzienności, a tłem jest warszawska starówka. Kamera towarzyszy w przechadzce kilkuletniej uczennicy klasy skrzypiec (w tej roli córka poety Juliana Przybosia, Julia). Dziewczynka jest przewodniczką widza po staromiejskich zaułkach, ukazanych jak gdyby jej oczami – z dziecięcą świeżością spojrzenia, wrażliwością na detal i na muzykę. Instrumenty w tej symfonii codzienności są różne – grają strojone właśnie kościelne organy, ale także „gra” miotła dozorcy, „grają” młotki szewców, butelki podskakujące na parapecie czy silniki motocykli. Przez moment na ekranie pojawia się sam Munk, jako człowiek w budce telefonicznej. Gdzieś w dalekim tle – echa powstania warszawskiego.

Munk był melomanem, twórcą szczególnie wrażliwym na muzykę i dźwięki w filmie, na współbrzmienie i wzajemne uzupełnianie się filmowej wizji i fonii. Ta wrażliwość jest widoczna zarówno w jego pełnometrażowych dziełach, jak i w krótkich formach. Spacerek… stanowi jej najpełniejsze odzwierciedlenie. Muzyka Andrzeja Markowskiego – pomysłodawcy filmu – jest tu mistrzowsko zespolona z obrazem.

[Źródło: Mirella Napolska - Jarocka, Nowe Horyzonty]

• Pokolenie, reż. Andrzej Wajda - Polska, 1954 - 83'

gatunek: dramat, wojenny

Warszawa, okres okupacji hitlerowskiej. Stach rozpoczyna pracę w stolami Berga. W zakładzie działa komórka Armii Krajowej. Jeden z robotników, Sekuła, jest marksistą i członkiem Gwardii Ludowej. Zaprzyjaźnia się ze Stachem i tłumaczy mu istotę kapitalistycznego wyzysku. Zachęca młodego chłopca do nauki. W szkole po lekcjach aktywistka ZWM Dorota agituje uczniów do walki przeciw okupantowi oraz o nowy sprawiedliwy porządek społeczny. Stach jest zdecydowany wstąpić do ZWM i szuka kontaktu z Dorotą. Kradnie pistolet, własność AK, ukryty w stolami. Na zebraniu komórki ZWM składa przysięgę wojskową. Później agituje kolegę Jasia Krone, lecz ten odmawia w trosce o swego ojca. Stach zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież drewna i pobity przez niemieckiego oficera. Chłopcy postanawiają się zemścić. Jasio Krone wykonuje wyrok posługując się skradzionym pistoletem. Stach i Dorota zbliżają się do siebie. Na majówce chłopak opowiada o zabójstwie Niemca. Dziewczyna jest oburzona z powodu naruszenia zasad konspiracji. Wybucha powstanie w getcie i chłopcy udają się na akcję pomocy walczącym Żydom. Kradną niemiecką ciężarówkę i zostają ostrzelani przez wojskowy patrol. W czasie ucieczki ginie Jasio Krone. Akowcy szukają skradzionego pistoletu w warsztacie i w domu Stacha, lecz zostają przepędzeni przez jego sąsiadów z robotniczej dzielnicy. Stach staje się pełnoprawnym, zakonspirowanym członkiem ZWM i zostaje dowódcą plutonu. Dorota decyduje, że chłopak przez pewien czas będzie mieszkał w jej mieszkaniu. Następnego ranka Stach schodzi do pobliskiego sklepiku, a gestapo w tym monecie aresztuje Dorotę. Ukryty za kontuarem, widzi dziewczynę schodzącą po schodach do więziennej karetki... Do samotnie siedzącego Stacha podchodzą chłopcy i dziewczęta z jego plutonu. Po twarzy chłopca spływają łzy.

Film przełomu, zwiastujący koniec okresu realizmu socjalistycznego i narodziny polskiej szkoły filmowej. Jest artystyczną zapowiedzią najwybitniejszych osiągnięć nowego kina drugiej połowy lat pięćdziesiątych: Popiołu i diamentu oraz Kanału Andrzeja Wajdy.

[Źródło: Stowarzyszenie Filmowców Polskich]

Małgorzata Markowska:

od ponad trzydziestu lat promuje polską muzykę klasyczną i polskich twórców i muzyków, organizując pro publico bono ponad czterdzieści koncertów i wydarzeń artystycznych w Polsce i za granicą. Za swój wkład w promocję polskiej muzyki została uhonorowana wieloma wyróżnieniami, w tym nagrodą Związku Kompozytorów Polskich i medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2019 roku została wybrana do rady dyrektorów Fundacji Chopinowskiej w Stanach Zjednoczonych.

Andrzej Markowski:

dyrygent i kompozytor. Urodził się 22 sierpnia 1924 roku w Lublinie, zmarł 30 października 1986 roku w Warszawie. W latach 1939–1941 kształcił się w Lublinie (kompozycja), a w latach 1943–1944 w Warszawie (fortepian). W roku 1944 brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie studiował kompozycję pod kierunkiem Aleca Rowleya w Trinity College of Music w Londynie (1946–1947) oraz Piotra Rytla i Tadeusza Szeligowskiego w PWSM w Warszawie, gdzie uczył się także dyrygentury w klasie Witolda Rowickiego (1947–1955).

Po ukończeniu studiów był dyrygentem Filharmonii Śląskiej w Katowicach (1955–1959), następnie kierownikiem artystycznym i pierwszym dyrygentem orkiestry Filharmonii Krakowskiej (1959–1964). W 1959 roku utworzył w Krakowie orkiestrę kameralną i w niedługim czasie zorganizował cykl koncertów „Musica Antiqua et Nova” i festiwal Krakowska Wiosna Młodych Muzyków, na którym dokonał prawykonań utworów między innymi Krzysztofa Pendereckiego i Grażyny Bacewicz. Z orkiestrą kameralną, którą założył przy Filharmonii Krakowskiej odbył tournée po Włoszech, Belgii i Stanach Zjednoczonych.

W roku 1965 zdecydował się na objęcie stanowiska dyrektora Filharmonii Wrocławskiej i doprowadził do otwarcia jej własnej, nowej siedziby. Rok później powołał do życia festiwal oratoryjno-kantatowy Wratislavia Cantans i objął funkcję jego dyrektora artystycznego (1966–1976); kierował równocześnie Festiwalem Polskiej Muzyki Współczesnej oraz Festiwalem Muzyki Organowej i Klawesynowej we Wrocławiu. W roku 1970 z Orkiestrą Filharmonii Narodowej wziął udział w podróży koncertowej po krajach Dalekiego i Bliskiego Wschodu. W latach 1971–1977 pełnił funkcję dyrygenta i wicedyrektora artystycznego Filharmonii Narodowej w Warszawie. W latach siedemdziesiątych odbył tournée po Anglii z WOSPR i dwukrotne tournée po Japonii z Tokyo Philharmonic Orchestra. Od 1980 roku był dyrygentem w Groningen w Holandii. W 1982 roku objął kierownictwo artystyczne Filharmonii Łódzkiej.

Andrzej Markowski był wielkim popularyzatorem muzyki polskiej w kraju i na świecie. Dyrygował w Berlinie, Mediolanie (La Scala), Amsterdamie (Royal Concertgebouw Orchestra), Brukseli (Palais des Beaux-Arts), Paryżu, Barcelonie, Madrycie, Kolonii, Lipsku, Dreźnie, Montreux, Teheranie, Bejrucie, Melbourne, Moskwie, Kopenhadze, Oslo, Darmstadcie, Buenos Aires, Meksyku, we Florencji i Frankfurcie. Prowadził koncerty ze światowej sławy artystami, takimi jak Artur Rubinstein, Dawid Ojstrach, Isaac Stern, Maurizio Pollini, Henryk Szeryng, Krystian Zimerman, Julius Katchen, Vlado Perlemuter czy Jorge Bolet.

Cieszył się opinią znakomitego interpretatora muzyki dawnej – prowadził po raz pierwszy w Polsce takie dzieła, jak Vespro della Beata Vergine i Il combattimento di Tancredi e Clorinda Monteverdiego, Mesjasz i Juda Machabeusz Händla, ale też operę Peleas i Melizanda Debussy’ego. Zasłynął także jako wybitny odtwórca muzyki współczesnej – propagował ją na estradach polskich i zagranicznych. Wielokrotnie dyrygował na Biennale di Venezia i podczas festiwalu Sagra Musicale Umbra w Perugii. Trzykrotnie dyrygował Orkiestrą La Scala w Mediolanie. Występował ponad dwadzieścia pięć razy na festiwalu Warszawska Jesień, był również członkiem jego komisji repertuarowej (1971–1981); dokonał na festiwalu polskich i światowych prawykonań utworów, między innymi Krzysztofa Pendereckiego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Kazimierza Serockiego, Tomasza Sikorskiego, Bolesława Szabelskiego, Witolda Szalonka, Pawła Szymańskiego czy Witolda Lutosławskiego, Györgya Ligetiego, Pierre’a Bouleza, Hansa Wernera Henzego, Charlesa Ivesa, Iannisa Xenakisa, Luigiego Nono i Brunona Maderny.

Jako kompozytor zdobył ogromne uznanie, pisząc muzykę do ponad trzydziestu pięciu filmów krótko- i długometrażowych, między innymi do Pokolenia, Popiołów, Przekładańca Andrzeja Wajdy, Pana Wołodyjowskiego Jerzego Hoffmana czy do eksperymentalnych filmów Andrzeja Munka, Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy i Tadeusza Makarczyńskiego. Zainspirował Andrzeja Wajdę do realizacji filmu Dyrygent. Pisał także muzykę do teatru.

W 1965 roku otrzymał nagrodę II stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki, w 1974 – nagrodę państwową I stopnia za wybitne kreacje artystyczne na Warszawskiej Jesieni oraz dwukrotnie nagrodę krytyków – statuetkę Orfeusza (1968, 1971). W latach 1969 i 1971 był laureatem dorocznej nagrody Związku Kompozytorów Polskich. W roku 1974 zdobył Grand Prix du Disque Académie Charles Cros we Francji za nagranie Jutrzni Krzysztofa Pendereckiego.

Andrzej Markowski pozostawił ogromny wkład w rozwój kultury muzycznej w Polsce i na świecie.