Jak trzepot skrzydeł motyla / Meanwhile, a Butterfly Flies
Francja 2002, 52'
angielski, kolor, czarno-biały
polska premiera
reżyser: Julius Ziz
zdjęcia: Jonas Mekas, Julius Ziz, Auguste Varkalis, archival footage
montaż: David Perrot
muzyka: Auguste Varkalis, Jonas Mekas, Vivaldi
obsada: Jonas Mekas
producent: Rosangela Meletti
produkcja: French Connection
Jonas Mekas - pochodzący z Litwy gigant amerykańskiego kina undergroundowego. Krytyk filmowy, poeta w tradycyjnym znaczeniu tego słowa i poeta ekranu. Artysta, który podniósł do rangi sztuki formułę home movies, którego dzieła nie tylko uwieczniają ulotną codzienność, ale i niosą refleksję na temat mechanizmów pamięci. Poświęcony mu dokument nie oferuje żadnej szerszej narracji, nie streszcza jego biografii i nie podsumowuje wkładu w rozwój sztuki. Wypełniają go luźno połączone fragmenty: pociągnięcia i plamki, tworzące bogaty, ale celowo rozmyty i nieukończony portret. Za pomocą wciąż obco brzmiącej angielszczyzny Mekas mówi o kreatywności, duszy, izolacji i efekcie motyla, uśmiechając się przy tym w urzekający sposób. Gra na akordeonie, śpiewa, tańczy i błaznuje. Dużo pije i raz po raz wznosi toasty: za Nowy Jork, paryskie kobiety i Jeana Geneta. Wydaje się naprawdę sympatycznym facetem.
Piotr Mirski
Ścinki z życia szczęśliwego człowieka / Out-Takes from the Life of a Happy Man
USA 2012, 68'
angielski, kolor
reżyser: Jonas Mekas
scenariusz: Jonas Mekas
zdjęcia: Jonas Mekas
montaż: Jonas Mekas, Elle Burchill
muzyka: Anthology Film Archives
obsada: Hollis Melton, Oona Mekas, Adolfas Mekas, Jonas Mekas, Ken Jacobs, William S. Burroughs, Peter Kubelka, James Broughton
producent: Jonas Mekas
produkcja: Anthology Film Archives
Wideopamiętnik szczęśliwego człowieka z kamerą. Guru amerykańskiej awangardy wyrusza w podróż po 60 latach swojej twórczej pracy. Obrazy mkną przez ekran nieuporządkowane, wbrew ograniczającej chronologii, spuentowane komentarzem reżysera – jak choćby w jego słynnym filmowym dzienniku Lost Lost Lost z lat 70. Mekas wkłada do projektora kolejne szpule z taśmą wypełnione przeszłością. Dziecięce zabawy, zapisane na kartkach myśli, migoczące ulice Nowego Jorku tworzą intymny kolaż. Spośród tych wyimków z codzienności można wyłowić postaci kluczowe dla środowiska intelektualnego Ameryki, przyjaciół i współpracowników Mekasa – m.in. Williama Burroughsa czy poetę Jamesa Broughtona. Prywatna kronika drugiej połowy XX wieku odzwierciedla artystyczną postawę Mekasa, która, jak stwierdził w jednym z wywiadów, zawsze polegała na poszukiwaniu intensywności chwili, tego, co ważne, w tym, co przypadkowe i niepozorne. Ścinki..., stawiając pytania o naturę pamięci, są wyznaniem wiary w ocalającą moc taśmy filmowej.
Mariusz Mikliński
Urodził się w 1922 roku na Litwie. Po wojnie emigrował do USA. Od początku pobytu w nowym kraju realizował filmy, zwykle rejestrujące epizody z życia reżysera. Jeden z najważniejszych twórców amerykańskiej awangardy, jeden z twórców new american cinema. Od 1954 roku wydawał słynne pismo „Film Culture”. Twórca Anthology Film Archives, jednego z najważniejszych archiwów sztuki filmowej na świecie.
1961 Działa wśród drzew / Guns of the Trees
1964 Klatka / The Brig
1972 Wspomnienia z podróży na Litwę / Reminiscences of a Journey to Lithuania (doc.)
1986 He Stands in the Desert Counting the Seconds of His Life (doc.)
1997 Wszystkiego najlepszego, John / Happy Birthday to John
2000 Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie mgnienia piękna / As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty (doc.)
2011 Opowieści z bezsennych nocy / Sleepless Night Stories (doc.)
Urodził się w 1970 roku na Litwie. Uczył się w szkole filmowej w Tbilisi. W latach 1992-1997 pracował w Anthology Film Archives w Nowym Jorku jako kurator i koordynator archiwum oraz wystaw. Zrealizował pokaźną liczbę krótkich metraży, w tym And Pig Was Born, który Jonas Mekas porównał do twórczości Vigo, Godarda i Buñuela. Jego filmy były pokazywane w wielu muzeach, m.in. nowojorskej MoMa i Centrum Pompidou.
1989 The Window (short)
2000 Et Le Cochon Fut Ne / And Pig Was Born (short)
2000 Silence Sea and Marcel Duchamp (short)
2002 Jak trzepot skrzydeł motyla / Meanwhile, a Butterfly Flies (doc.)
2008 The Wolf (short)