Gwiazdą sylwestrowego wieczoru będzie legendarna Anne-Sophie Mutter, jedna z najwybitniejszych żyjących skrzypaczek świata, odkryta przez Herberta von Karajana. Dyryguje tradycyjnie Sir Simon Rattle, dyrektor artystyczny Filharmoników Berlińskich.

Zwiastun wydarzenia

Za kulisami

WYKONAWCY:

Filharmonicy Berlińscy

Sir Simon Rattle dyrygent

Anne-Sophie Mutter skrzypce

PROGRAM KONCERTU:

Emmanuel Chabrier (1841-1894)

Uwertura do opery "L'étoile" ("Gwiazda")

Camille Saint-Saëns (1835-1921)

Introduction et Rondo capriccioso (Introdukcja i rondo capriccioso) na skrzypce i orkiestrę, op. 28

Jules Massenet (1842-1912)

Suita z opery "El Cid" ("Cyd")

Maurice Ravel (1875-1937)

Rapsodia na skrzypce i orkiestrę "Tzigane"("Cyganka"), op. 76

Francis Poulenc (1899-1963)

Suita z baletu "Les biches" ("Łanie")

Maurice Ravel (1875-1937)

Poemat choreograficzny na orkiestrę "La valse" ("Walc"), M. 72

Sir Simon Rattle jak zwykle zaskakuje programem koncertu sylwestrowego. Tradycyjnie już ułożył go z przepięknych, choć nie zawsze znanych utworów o tanecznych rytmach. Wieczór rozpocznie uwertura do zupełnie zapomnianej opery Emmanuela Chabriera"L'étoile". Sama uwertura pojawia się od czasu do czasu w repertuarze koncertowym ze względu na swój wesoły nastrój, skoczne rytmy wstępu, a także pewien uroczysty wyraz - doskonale pasujący do wyjątkowego dnia, jakim jest sylwester.

Skrzypcowa Introdukcja i rondo capriccioso należy do najbardziej popularnych utworów Camille'a Saint-Saënsa, a popisowa część tej kompozycji, z marszowym akompaniamentem orkiestry, pozwala instrumentaliście na ukazanie wszystkich walorów swej sztuki. Hiszpańskie energiczne rytmy przeplatają się tu z cudownymi nostalgicznymi melodiami, którymi kompozytor, jako romantyk, tak się rozkoszował.

Hiszpańskich akcentów będzie też pod dostatkiem w suicie tańców z opery "El Cid" (napisanej na podstawie słynnego dramatu Pierre'a Corneille'a). Sama opera została zapomniana i bywa dziś wystawiana incydentalnie, ale suita często powraca w repertuarach koncertowych ze względu na rozmaitość tanecznych rytmów. Jules Massenet wplótł do swego dzieła tańce z różnych regionów Hiszpanii, gdzie rozgrywa się akcja opery. Narodowy charakter muzyki podkreśla m.in. użycie kastanietów i tamburynu.

Skrzypcowa rapsodia "Tzigane", jak sam tytuł wskazuje, inspirowana jest muzyką cygańską - z jej nostalgicznymi melodiami, ale i szalonymi tanecznymi rytmami. Utwór rozpoczyna solo skrzypiec, w drugiej części utworu wspartych akompaniamentem orkiestry. Muzyka - coraz bardziej dynamiczna i coraz bardziej dzika, skrząca się barwami - stawia wielkie wymagania soliście skrzypkowi.

Kontrastem dla utworu Ravela będzie suita z baletu "Les biches" Francisa Poulenca. Było to jedno z rewolucyjnych dzieł wystawionych przez zespół Rosyjskich Baletów Diagilewa, a choreografię przygotowała nasza rodaczka, siostra sławnego tancerza Wacława Niżyńskiego, Bronisława. Muzyka, o żartobliwym charakterze, jest lekka i subtelna, z elementami groteski.

Koncert zakończy poemat choreograficzny Ravela "La valse", w którym kompozytor postawił sobie za cel uczczenie na swój sposób piękna walców wiedeńskich. Melodie, wirowy charakter tego tańca i jego lekkość przepuścił przez własną wrażliwość i geniusz kompozytorski, tworząc muzyczny pomnik ku czci walca. Poemat zachwyca instrumentacją, której to sztuki Ravel był niedoścignionym mistrzem. Wielu komentatorów porównuje "La valse" do obrazu tańczących za mgłą par, co słychać w muzyce.

WYKONAWCY:

Sir Simon Rattle dyrygent

Po debiucie z Berliner Philharmoniker w 1987 roku Sir Simon Rattle objął stanowisko głównego dyrygenta tej orkiestry w roku 2002. W ten sposób przejął dziedzictwo, które jest nie tylko wymagające, ale które obliguje także do utrzymania delikatnej równowagi tradycji i innowacji w funkcjonowaniu tego niezwykłego zespołu. Rattle jest znanym interpretatorem Mahlera i kompozytorów drugiej szkoły wiedeńskiej (Berg, Webern, Schönberg), podobnie jak jego bezpośredni poprzednik na tym stanowisku - nieżyjący już Claudio Abbado. Sir Simon kontynuuje również żelazny repertuar ery Herberta von Karajana, z kreacjami wielkich dzieł klasycznych i romantycznych. Muzyk urodził się w Liverpoolu, studiował w Royal Academy of Music w Londynie. Karierę zaczynał jako asystent dyrygenta Symphony Orchestra w Bournemouth. W 1977 roku zadebiutował w Glyndebourne, rozpoczął również współpracę z najlepszymi scenami operowymi Europy: Royal Opera House Covent Garden w Londynie, De Nederlandse Opera w Amsterdamie i in. W latach 90. piastował stanowisko dyrektora muzycznego Birmingham Orchestra, a jednocześnie pierwszego dyrygenta gościnnego Los Angeles Philharmonic Orchestra. Po raz pierwszy dyrygował Berlińczykami w 1987 roku - była to VI symfonia Gustawa Mahlera. W 2002 roku nagrał komplet symfonii Beethovena z Filharmonikami Wiedeńskimi i połączył siły z Alfredem Brendelem, aby nagrać zestaw koncertów fortepianowych Beethovena. Od października 1992 jest głównym dyrygentem gościnnym Orkiestry Wieku Oświecenia i doradcą artystycznym The Birmingham Contemporary Music Group. Wielki admirator i popularyzator muzyki Karola Szymanowskiego.

Anne-Sophie Mutter skrzypce

Artystka jest związana z Filharmonikami Berlińskimi od swego głośnego debiutu, kiedy to na 13-letnią skrzypaczkę zwrócił uwagę sam Herbert von Karajan, dyrektor artystyczny zespołu, i zaprosił ją do gry z prowadzoną przez siebie orkiestrą. W 1977 zadebiutowała na Salzburger Festspiele z Angielską Orkiestrą Kameralną pod batutą Daniela Barenboima. Od tego czasu koncertuje jako solistka i kameralistka we wszystkich najważniejszych centrach muzycznych Europy, obu Ameryk oraz Dalekiego Wschodu. Występuje z najlepszymi orkiestrami świata: w samej tylko Europie z Berliner Philharmoniker, Wiener Philharmoniker, Academy of St. Martin in the Fields, London Symphony Orchestra, Orchestre de Paris i Trondheim Soloists. Jest adresatką licznych dedykacji kompozytorskich; jako jeden z pierwszych twórców swoje utwory dedykował jej Witold Lutosławski. Ulubiona skrzypaczka Krzysztofa Pendereckiego i pierwsza wykonawczyni jego licznych kompozycji. Pisali dla niej i piszą nadal: Henri Dutilleux, Sofia Gubajdulina, Wolfgang Rihm. Ma na swoim koncie niezliczone nagrody muzyczne, w tym kilka Grammy. Gra na dwóch Stradivariusach: "Emiliani" z 1703 roku i "Lord Dunraven" z 1710 roku.

Anne-Sophie Mutter

Filharmonicy Berlińscy

Orkiestra powstała w 1882 roku w wyniku buntu części muzyków berlińskiej orkiestry legniczanina Benjamina Bilse, grającej głównie repertuar popularno-rozrywkowy. Nowa orkiestra w 1887 roku przyjęła nazwę Berliner Philharmoniker i z powodzeniem zaczęła koncertować, stanowiąc liczącą się konkurencję dla bardziej wówczas cenionych kapel z Wiednia i Lipska. Historię zespołu kształtowali wybitni dyrygenci, tacy jak: Hans von Bülow, Wilhelm Furtwängler, Herbert von Karajan, Claudio Abbado, a obecnie Sir Simon Rattle. Orkiestra słynie z perfekcyjnych wykonań i nagrań, dokonywanych głównie dla Deutsche Grammophon. Wykonania zespołu charakteryzują się wirtuozerią i perfekcyjnością. Filharmonicy Berlińscy uznawani są za jedną z najwybitniejszych orkiestr symfonicznych na świecie. Prestiżowy brytyjski magazyn "Gramophone" umieścił ten zespół w światowej "wielkiej piątce".

Realizacja koncertów

Filharmonicy Berlińscy są pionierami w globalnych transmisjach i retransmisjach koncertów symfonicznych. Ich "wirtualne" występy realizowane są w technologii Digital Concert Hall (Cyfrowa Sala Koncertowa). The Berliner Philharmoniker's Digital Concert Hall to internetowa platforma audio-wideo Filharmonii Berlińskiej, na której w trakcie sezonu można posłuchać i obejrzeć około 40 koncertów w jakości HD & DD Surround (LIVE i powtórki). Platformę tę, od czasu jej powstania w 2008 roku, wspiera Deutsche Bank. O techniczną stronę Cyfrowej Sali Koncertowej dba firma Sony. Od 2010 roku wybrane realizacje Cyfrowej Sali Koncertowej transmitowane są do kin na całym świecie; zwykle są to trzy, cztery najciekawsze koncerty w sezonie. W samych tylko Niemczech transmisje odbywają się w ponad 50 kinach, a można je oglądać nie tylko w całej Europie, ale także w Japonii, USA czy Australii. Na platformie Digital Concert Hall istnieje również możliwość wysłuchania ponad 150 zarejestrowanych archiwalnych koncertów, od niedawna dostępnych także na urządzeniach mobilnych.